Yangın Kapısı

Türkiye son dönemlerde doğal afetler ve yangın durumlarından sık sık etkilenen bir ülke haline geldi. Kanunlarda, Yangın Kapısı Yönetmeliği; konutlarda can ve mal güvenliği için bazı yaptırımlar uygulamış durumda.

Yangın yönetmeliği sayesinde, kamu binaları, iş merkezleri, AVM’ler, yurtlar, siteler ve binalarda yangın kapısı kullanmak; can ve mal kaybını engellemek açısından standart hale getirildi. Yangına dayanıklı kapılar, yapılarda güvenliği sağlayabilir mi? İşte bilmeniz gerekenler.

Yangına dayanıklı kapı nedir?
Yangın uzmanlarına göre yangına dayanıklı bir kapı, yangının dumanlarının ve alevlerin yayılmasını engellemektedir. Yangının seyrini yavaşlatır veya yayılmasını önler. Yangına dayanıklı kapılar metal ve alçı gibi malzemelerden yapılmış ağır bir kapıdır.


Her kapı aynı dayanıklılığa sahip olmadığı gibi bu dayanıklılık süresi 20 ile 180 dakika arasında değişebiliyor. Ancak bu kapılar tamamen yanmaz olarak tasarlanmadı sadece bir süre dayanacak kadar sağlam. Sonuçta kapılar yanıcı malzemelerden yapılmıştır ve bir yangın sonunda mutlaka yanacaktır. Yangın kapıları insanların ve hayvanların meskenlerden dışarı çıkmasını ve daha az duman solumasını sağlar. İnsanlar duman solumayı önemsiz gibi görebilir oysa yangınlardan en çok can kaybı karbonmonoksit, kükürt dioksit gibi gazlar “yangın dumanı” solumaktan meydana geliyor.

Yapılarda kullanılan her kapının aynı yangın direncine sahip olmadığını söyleyebiliriz. Şirket kapılarının çoğu 30 dakikadır, bazı şirket kapılarının alev alma süresiyse 60 dakikadır. Ahşap dekor kapıların çoğu 20 dakikalık yangın derecesindeyken MDF “orta yoğunluklu sunta” kapılarda 60 ,90,120 dakikalık yangın dayanımı bulunur.

Yangına dayanıklı bir kapıya ihtiyacınız var mı?
Veriler kapıların belli derecelere kadar dayanabildiğini gösterse de bunların hepsi tatbikat ortamında kaydedildiği için gerçek hayatta aynı sonuçları vermeyebilir. Yangınlar bazen o kadar şiddetli olmaktadır ki çeliği bile eritebilmektedir. Doğru takılmış bir yangın kapısı binanın içindeki bina sakinlerinin dışarı tahliyesini belirli süre güvenli hale getirir.

Ayrıca bina içinde dairelerden birinde yada bölümlerden birinde meydana gelen yangının diğer bölümlere geçmesini engelleyecektir. Eğer binanızda olası bir yangında insanların can ve mal güvenliği için tedbir almak istiyorsanız yangın kapısı kullanmayı düşünebilirsiniz.

Ticari ve Endüstriyel Kullanım İçin Yangın Kapıları

Yangına dayanıklı kapıları ve çerçeveleri bazı lisanları ve sertifikaları almış olmak zorundadır. Bu kalite standartları il olarak Türk Standartlarıdır eğer yoksa, USA NFDA 80 standartı, EN ve CE standartları baz alınabilir bunun dışında devletçe yayınlanan yönetmeliklere uygun olmalıdır. Bazı tesisler yangın kapısından muaf tutulurken bazıları binaların tahliye bölmelerine yangın kapısı taktırmakla yükümlüdür.

Türkiye’de yerel yönetmeliklere göre hangi yapılarda yangın kapısı kullanmak zorunludur bakacak olursak;
Kapalı kullanım alanı 1000 m2 den büyük olan; imalathane, fabrika, atölye, depo, sağlık, toplanma ve eğitim binalarında, otel ve motellerde yangın kapıları kullanılır. Bu kapılar itfaiyenin girebileceği ve içerdekilerin kolay ulaşabileceği bir açıklıkta projelendirmelidir.

Yanıcı ve yakıcılık oranı yüksek hammaddelerin “radyoaktif maddeler gibi” işlendiği tesislerde bölümleri ayırmak için yangın kapıları kullanılır. Yatay Tahliye bölümlerinin ayrılması: Kullanım alanı genişlemesine yayılmış binalarda kullanıcıları yangın geçirimsiz başka bir kompartmanda korumayı amaçlar.


Korunumlu koridor ve hol: Bitişik olduğu mekanlarla ayrılıp, yangın amaçlı korunmak istenen koridor veya hol.

Korunumlu merdiven: Yangına karşı dayanıklı malzeme ile çevrili korunmalı merdiven katları.

Bunlar gibi insan trafiğinin fazla ve güvenlik zaafiyeti olan yerlerde yangın kapıları kullanımı yasalarca gereklidir. 5000 m2 nin üzerindeki yapılarda binanın dışında bir proje ile projelendirerek yangın kapıları ve yolları devlet izni alabilir.

Standartların Test Edilmesi Yangına dayanıklı kapıların testi Underwriters Laboratory “UL” standartları ve NFPA standartlarının belirlediği koşullar ile yapılır.

UL 10B, Kapı tertibatının yangın testleri

UL 10C Kapı Tertibatının pozitif yangın basıncı testi

NFPA 252,

kapı tertibatının standart yangın test yöntemleri IBC yandan menteşeli kapının UL 10C ve NFPA 252 testleri kullanarak pozitif basınçla dayanıklılığının ölçülmesidir. Kapı testlerinde 1925 dereceye kadar Fahrenhait sıcaklığı kullanılır. Bu sürede kapının belirlenen süreye kadar çerçevesinde kalması beklenir.

Bundan sonra kapı hortum akışı testine sokulur böylece kapının sıcak-soğuk arasındaki değişimde ki mukavemeti ölçülmüş olur. Ancak 20 dakikalık kapılar bu testten muaftır.

Kapı bağlantı parçaları yangına dayanıklı malzemeden üretilmiş olmalı ve sertifikalandırılmış olmalıdır. Kapı kilit parçaları menteşe ve kilitler buna dahildir. Yangın sırasında kapı genleşir ve buda parçaların birbirini sıkıştırmasına sebep olur. Böylece yangın kapısı olmayan bir kapı çerçevesinden çıkar ve bütün dumanı ve alevi içeri alır. Kapı açıklık koruyucu olmalıdır. Yani yangın sırasında hava akışını kesmelidir.

Bina İçin Hangi Yangın Kapısı Seçilmelidir?

Yangın kapıları mekanlara göre farklı seçeneklerde üretilir. Geniş çerçeveli yangın kapıları, eni geniş duvarlarda kullanılabilir. Bina kodu belirli bir yerdeki bir duvarın derecesini belirler. Çeşitli yangın duvarları, bölmeleri, duman bölmeleri, duman bariyerleri için yangına dayanıklılık gereksinimleri birbirinden farklıdır.

Mesela önüne yanıcı madde yığılma ihtimali olan bir duvarla, bu risk olmayan duvarın ihtiyacı birbirinden farklıdır. Geniş ve çok kullanımlı alanlarda “stadyum ve hastane gibi” aynı anda belki onlarca kişinin kapıdan geçmek isteyeceği alanlarda çift kanatlı kapılar daha yaygın kullanılır. Bina içlerinde cam veya metal kasa olan daha hafif ve kullanışlı yangın kapıları tercih edilebilir.

Yangın Kapılarının Açık Tutulması Nasıl Sağlanır?

Birçok binada, binayı dışarıdan izole etmek amacıyla ve hırsızlık, gasp gibi kötü niyetli amaçlarla içeri girilmesini önlemek için yangın kapıları kapalı tutulabiliyor. Bu durumlarda içeride kalan kullanıcılar olası bir yangın veya doğal afet durumunda bu kapıları kullanamıyor. Güvenli tahliye için özel amaçlı kullanılan bu kapıların kilitli tutulması etik değildir. Eğer dışarıdan müdahale edilmemesi isteniyorsa bunun için farklı alternatifler mevcuttur.

Yangın kapılarını açık tutmak için kullanılan elektromanyetik tutucular ve entegre duman  dedektörleriyle kapı kilidini açmanın değişik varyasyonları vardır. Buna benzer şekilde kapıları kilitli tutmak için otomatik kullanımlı kilitler mevcuttur. Kapıları kilitli tutmak için dijital çözümler yerine mekanik çözümler kullanılır. Yangın sırasında meydana gelecek bir kısa devre kapıların açılmasına sebep olabileceğinden elektronik kilitlerin kullanımı uygun değildir.

Yangın Kapıları Yenileme İçin Değiştirilebilir mi?

Yangın kapıları işlevsel olarak üretilmekte olup dekorasyon amaçlı kaplama seçenekleri üretici firmalarda çok fazla bulunmaz. İç mimarlık firmaları bu kapıları kaplama, boyama gibi yüzey uygulamaları için üretici firmaya danışmalıdır.

Yangın Kapılarının Özellikleri Nelerdir?
Yangın kapıları bazı temel bileşenlerden oluşur çelik, ısıya dayanıklı cam ve ısıya dayanıklı ahşap gibi.
Yangın kapıları içi boş metalden veya birkaç katmanlı bir panelden oluşabilir. Bazı kapıların ağırlığı çok fazladır. Kapı kenarındaki ısı 200 dereceye kadar çıkarıldığında kapı genişler ve kapı bileşeni kapı ile çerçeve arasındaki boşluğu kapatmak üzere tasarlanmış conta olmalı. Özel amaçlı yapılan binalarda bölümleri ayırmada kullanılmalıdır.

Seçilecek kapı için kapsamlı risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra. Gerekli işaretler ve aydınlatmalar yapılmalıdır. Acil durum butonu, acil çıkış kapısı lambası, kırmızı üzerine fosforlu yazıyla “yangın çıkış kapısı” gibi ibarelerin olduğu plan hazırlanmalıdır.